Bazı Şeyleri Farklı Ya Da Fazla Mı Algılıyorsunuz? Sinestezi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Hiç, günlerin farklı farklı renkler ifade ettiği, rakamların farklı farklı renklerde göründüğü, müzik seslerinin zihninizde şekiller oluşturduğu oldu mu? Bazılarımıza bu çok garip gelebilir fakat birçok insan için bu çok normal olan bir durum. Bu insanlar aslında birer sinestet. Çünkü sinestezi adında çok özel bir zihinsel duruma sahipler. Öncelikle şunu tekrar etmekte fayda var: Sinestezi bir zihinsel sorun değil, bir durumdur. Çünkü yapılan birçok araştırmada insana zarar veren bir etkisi bulunamamıştır. Aksine onlara yardım etmiştir. Şimdi ise sizlere kısaca sinestezinin ne olduğundan bahsedeceğim.

Sinestezi Nedir?

Sinestezi kelimesinin kökeni Yunanca’dır ve bu kelime “farklı duyuların birbirine karışması” anlamına gelir. Aslında bu durum direkt olarak beynimizin içinde gerçekleşen bir olaydır. Ancak oluşum yapısı tam olarak hiçbir zaman çözülemedi. Şu ana kadar yapılan nörolojik çalışmalar, sinestetlerin beyinlerindeki duyu bölgelerinin normal insanlara göre daha ortaklaşa ve birlikte çalıştığını gösteriyor. Bu yüzden sinestetlerin beynindeki bir duyu bölgesi uyarıldığında bir diğer duyu bölgesinin de aynı anda uyarılmasını sağlayabiliyor. Mesela görme duyusu tatma duyusunu, duyma duyusu görme duyusunu, koklama duyusu duyma duyusunu harekete geçirebiliyor. Bu yüzden sinestetlerde bu gelen duyu mesajlarını algılamaya çalıştıklarında bir karmaşa ortaya çıkıyor. Ne kadar ilginç değil mi? Sizin de böyle deneyimlediğiniz zamanlar oldu mu?

Peki Sinestezi Ne Kadar Yaygın Görülüyor?

Ne kadar insanın sinestet olduğunu veya sinestezinin ne kadar yağın olduğunu tam olarak bilemiyoruz. Ancak bilim dünyasında genel geçer bir oran olarak %4 gibi bir rakam var. Bu da demek oluyor ki, neredeyse hemen herkesin tanıdığı bir sinestet var. Tabii ki bu siz de olabilirsiniz.

Sinestezi Bir Hastalık mı? Tedavisi Var mı?

Sinestetlere bazen sinestezi hastası dendiğini duymuşsunuzdur. Bir sinestet olarak bunu duymak çok üzücü bir şey. Çünkü bu çok abartılı bir laf ve ortada hastalıkla alakalı bir şey yok. Sinestetlerin yaşam kalitesi hiçbir zaman düşmüyor. Eğer düşseydi bir hastalık denebilirdi. Sadece türümüz içerisindeki bir diğer varyanttır. Bu yüzden bilinen bir tedavisi veya bir iyileştirme yöntemi yoktur. Eğer var diyen varsa yalan söylüyordur.

Sinestezi Neden Olur? Nasıl Sinestet Olunur?

Uzmanlar genel bir görüş olarak sinestezinin doğuştan gelen bir özellik olduğunu düşünüyorlar. Hatta bazıları hepimizin ilk bebekken sinestet olduğumuzu düşünüyorlar. Çünkü doğduğumuzda beynimizdeki farklı duyu bölgeleri birbirine kenetlenmiş ve sıkı sıkıya bağlı çalışan durumdalar. Biz büyüdükçe bu bölgeler gelişiyor ve kendi aralarında ayrışıyorlar. Dolayısıyla sinestet özelliğimizi de bu şekilde kaybettiğimizi düşünüyoruz. Fakat “yetişkin sinestetler hala nasıl sinestet kalabiliyor?” dediğinizi duydum. Bu durumda şöyle oluyor: 5 duyu birbirinden ayrışıyor ama bazı özel durumlarda bazı iki tanesi birbirine hala kenetlenmiş yapıda kalıyor. Beyin gelişse de bu duyular birbirine sıkı sıkıya bağlı bir şekilde kalıyor ve sinestezi durumu devam etmiş oluyor.

Benim neden sinestezi yeteneğim yok diye üzülmeyin. Yapılan araştırmalara göre sinestezi yeteneği yapay bir şekilde kazanılabiliyor. Gerekli pratikler ve egzersizler ile sinestezi yeteneğinizi geliştirebilirsiniz. Fakat bu çok emek ve uğraş gerektiren bir yol. Çünkü normal bir sinestet bu özelliğe doğuştan sahip, eğer egzersiz yapmazsa bu yeteneğini kaybedemez. Ancak yapay sinestetler egzersiz yapmazlarsa bu yeteneklerini kaybediyorlar.

Sinestezi Çeşitleri

Anlatılan bazı olaylarda sinestezinin sadece görsel bir şekilde gerçekleştiğini düşünebilirsiniz. Ancak sinestezinin aslında birçok farklı çeşidi vardır. Görsel olan sadece en yaygını olduğu için bu kadar fazla konuşuluyor. Gelin birlikte bu türlere hızlıca bir bakalım.

• Grafem-Renk Sinestezisi:

Bu tür sinestetlerin beynindeki renk ve sayıları algılayan bölge ile görüntüyü işleyen bölge birlikte çalışır. Bu yüzden bu tür sinestetler sayıları farklı renklerde görür ve deneyimlerler.

• Kromeztazi:

Bu tür sinestetlerin beynindeki sesleri işitme bölgesi ile renkleri algılama bölgesi sıkı bir şekilde çalışır. Bu yüzden bu tür sinestetler duydukları müzik parçalarını gözlerinde canlanan renk cümbüşleri olarak görürler.

• Tatma-Görme Sinestezisi:

Bu tür sinestetler, objeleri gördüklerinde ağızlarında bir tat aldıklarını deneyimlerler. Fakat bu tat deneyimi gördükleri objeden tamamen bağımsız ve alakasızdır. Mesela masa fotoğrafı gören bir sinestetler kurumuş bir pasta tattıklarını söyleyebiliyorlar.

• Ayna-Dokunma Sinestezisi:

Bir film izlediğini düşünün. Filmde bol aksiyonlu bir dövüş sahnesine denk geldiniz. Bu sahnede karakterler yenişmek için birbirilerine vuruyorlar değil mi? Fakat onlar birbirine vururken siz de vücudunuzda bu darbeleri hissedebiliyor musunuz? İşte ayna-dokunma sinestezisine sahip bir kişi bu darbelerin birçoğunu kaşıntı veya yanma hissi şeklinde hissediyor.

Sinestezi Olan Ünlüler

Peki bu yeteneğe sahip ünlü kişiler yok mu? Elbette var, hem de tonla var. Sanat, bilim, siyaset gibi birçok dünyadan birçok isim sinestezi yeteneğine sahip. Sayacak olursak; gitarist Jimi Hendrix ve Eddie Van Halen, rapçi Kanye West, fizikçi Richard Feynman, ressam Wassily Kandinsky, şarkıcı Stevie Wonder ve daha yüzlercesi…

Bu içerik de ilginizi çekebilir: Yağlı Cilt Sorunu Olanlar Koşun! Volkanik Yağ Emici Taş Nedir, Nasıl Kullanılır?