Yazıda Neler Var?
Melatonin insan beyninde bulunan, günün farklı zamanlarında özellikle de geceleri üretilen bir hormondur. Bu hormon kişilerin uyku ve uyanık olma döngüsünü düzenler. Beyindeki epifiz bezi tarafından salgılanmaktadır.
Aynı zamanda ilaç veya gıda takviyesi olarak da kullanılır. Bu şekilde kullanılan melatonin, sentetik olarak laboratuvarda üretilmektedir. Üretim ve kullanım amacı jet lag gibi uyku sorunu yaşayan kişilerde, kısa süreli tedavi yöntemi olarak kullanılmasıdır.
Genel olarak hap şeklinde üretilen melatoninin yanak içi ve dilaltına yerleştirilerek kullanılan formları da bulunmaktadır. Ağız yolu ile alındığından dolayı, vücut tarafından direk olarak emilir. Yazımızın devamında melatonin ne işe yaradığını, nasıl kullanıldığını, yan etkilerini vb. konuları sizlere aktaracağız.
Melatonin Vücutta Ne İşe Yarar?
Melatoninin vücuttaki işlevleri ve yararlarıyla ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda, melatoninin vücut sağlığını hem koruduğu hem de iyileştirdiği onaylanmıştır. Melatonin hormonunun vücutta ne işe yaradığını aşağıdaki maddeler şeklinde özetleyebiliriz:
- Melatoninin ilk görevi, vücuttaki uyku döngüsünün düzenlenmesidir. Melatoninin gündüz ve gece salgılanma oranları arasında değişiklikler söz konusudur. Gündüzleri az sayıda melatonin salgılanırken, geceleri çok daha fazla salgılanmaktadır. Geceleri insanlarda oluşan uyku ihtiyacının sebebi de budur.
- Sadece uyku döngüsünü değil, uyku kalitesi ve uyku derinliğini de etkilemektedir. Yeterli miktarda melatonin salgılanan kişilerde uyku kalitesi rahat, uyku durumu da dinlendirici olmaktadır. Bununla birlikte; kalp ve damar sağlığı, kan basıncı, hormon seviyeleri ve bağışıklık sistemi fonksiyonları yönünden de, vücuda oldukça fayda sağlamaktadır.
- Vücudumuzda radikal adı verilen zararlı ve oksitleyici maddeler de üretilebilir. Melatonin bu radikalleri tüm gece boyunca temizler ve giderilmelerini sağlayarak vücudu korur.
- Yapılan bazı çalışmalar; depresyonu hafiflettiğini, reflü üzerinde etkili olduğu ve göz sağlığını desteklediğini onaylamaktadır.
- Salgısı çocuklarda büyümeye, yetişkinler de ise kat kütlesinin gelişimine katkı sağlar.
- Diyabeti önlediği ve kolesterol seviyesini düşürdüğü de yapılan çalışmalar arasında mevcuttur.
- Vücut için gerekli olan hücrelerin kaybını önleyerek ömürlerini uzatır.
- Uyku düzenini olumlu şekilde etkileyerek aynı zamanda dokuların kendilerini onarmasını sağlayarak yaşlanma karşıtı etki gösterir.
Melatoninin Etkileri Nelerdir?
Melatoninin asıl görevine baktığımız zaman uyku ve uyanıklıkla alakalı döngüleri düzenlediğidir. Geceleri uyku problemi çeken kişilerde melatonin hormonunun az salgılandığı ya da salgılanmadığı gözlemlenmektedir.
Uyku düzenlemesi amaçlı ek gıda takviyesi olarak kullanılan melatoninin, vücuda etkili olduğu konusunda tam ve kesin kanıtlara henüz ulaşılamamıştır.
Melatonin kullanımıyla ilgili yapılan araştırmalar sonucunda kullanan kişilerde, uykuya 6 dakika daha erken dalma fakat toplam uyku süresinde herhangi bir değişiklik olmadığı gözlemlenmiştir.
Melatonin Yan Etkileri Nelerdir?
En güvenilir takviyelerin ve ek gıdaların bile, bünyeden bünyeye değişiklik gösteren etki ve yan etkileri bulunmaktadır. Kimi kişilerin bünyesinde olumlu etkiler oluşturan ürünler, kimi kişilerde yan etkilere sebep olabilir.
Takviye olarak kullanılan melatonin, kısa süre ve düşük dozlarda kullanıldığında en düşük yan etkileri aşağıda verilmiştir. Bu yan etkileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Ağız kuruluğu ve ağız ülseri
- Halsizlik ve mide bulantısı
- Dermatit ve döküntü
- Enerjide görülen eksiklik
- Geceleri çok terleme ve göğüs ağrıları
- İdrarda protein ve şeker
- Hazımsızlık ve huzursuzluk
- Ruh hali değişimleri, sinir ve saldırganlık
- Ciltte kuruma ve kaşıntı
- Kol ve bacaklarda ağrı, migren
- Kilo artışı
- İshal ve karın ağrısı
- Uykusuzluk, yorgunluk, uyuşukluk
Bu gibi yan etkiler en düşük yan etkiler olarak değerlendirilmektedir. Fakat bunlar sağlığınızı çok fazla olumsuz etkiliyorsa ya da bunlar dışında sağlığınızı olumsuz etkileyen farklı yan etkilerle karşılaşıyorsanız, en hızlı şekilde uzman bir hekimden konuyla ilgili destek alabilirsiniz. Hekiminizin tavsiyelerine ve önereceği tedavi yöntemlerine uyarak hareket etmenizde büyük fayda bulunmaktadır.
Melatonin Kullanım Şekli
Melatonin kullanacak olan kişiler, kullanmadan önce mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurarak, uzman hekimler tarafından fikir alması gerekmektedir.
Melatonin hormonu, farklı ilaçlarla ve kafein ya da kafein barındıran maddeler ile etkileşim haline geçerek, çeşitli olumsuz yan etkilere sebep olabilir. Bu olumsuz yan etkiler kişilerde bulunan farklı hastalıkların oluşturduğu sağlık sorunlarının çok daha fazla artmasına sebep olur.
Depresyon belirtisi gösteren hastalarda, bu belirtileri daha üst seviyelere çıkarabilir, diyabeti olan hastalarda ise kan şekeri seviyesini çok daha fazla artırır. Eğer melatonin kullanan kişinin, diyabet rahatsızlığı varsa sürekli olarak kan ölçümlerini takip etmesi gerekir.
Tansiyon hastası olan kişiler melatonin kullanırken, tansiyon ilaçlarıyla olan etkileşimlerini doktorlarına danışmaları gerekmektedir. Aksi halde melatonin tansiyon ilaçlarıyla etkileşime girerek, yüksek tansiyona sebep olabilir.
Melatonin ağız ve dilaltı yoluyla kullanılabildiği gibi, jel olarak ya da doktor gözetimi ile birlikte vücuda enjekte olarak da kullanılabilmektedir. Melatonin almış olan kişilerin 5-6 saat kadar istirahat etmeleri önerilmektedir.
Hamile Kadınlarda Melatonin Kullanımı Nasıl Olmalıdır?
Melatoninin kadın kullanıcılar tarafından sürekli olarak ağızdan alınarak ya da vücuda enjekte edilerek kullanılması önerilmemektedir. Bunun sebebi ise doğum kontrol etkisi yaratabileceği düşüncesidir.
Hamile kalmak için uğraşan, ya da hamilelik döneminde olan bayanlar için kullanımının ne kadar doğru olup olmadığıyla ilgili henüz kanıtlanmış bir araştırma söz konusu değildir. Bu nedenden dolayı bu araştırmalar tamamlanana kadar, bu süreçte melatonin kullanımı önerilmemektedir. Aynı şey emziren kadınlar için de geçerlidir. Bu nedenden dolayı kullanılmaması çok daha uygun olacaktır.
Çocuklar İçin Melatonin Kullanımı
Ergenlik döneminde olan çocuklar aynı zamanda gelişme dönemindedir. Ergenlik döneminde çocukların hormonlarında değişiklikler meydana gelmektedir. Melatoninin ergenlik dönemindeki çocuk gelişimine zarar verebileceği, herhangi bir araştırmayla sonuçlanmadığı için yeterli kanıt bulunmamaktadır. Bu nedenden dolayı da çocuklar için kullanımı önerilmemektedir.
Bu içerik de ilginizi çekebilir: Kırışıklıklar Neden Oluşur? Kırışıklık Giderici Yöntemleri Tanıyın
