Vücutta İyot Eksikliği Belirtileri, Nedenleri ve Çözüm Yolları

İyot, insan vücudu için gerekli olan bir mineraldir. Bu element tükettiğimiz gıdalarda bulunabildiği gibi aynı zamanda iyotlu sofra tuzu ile de vücuda katkı sağlamaktadır. Sağlıklı bir bünye için iyot yeterli miktarda gereklidir. İyot eksikliği durumunda vücut enerji üretimini azaltmaya başlar, metabolizma hızı yavaşlar. Bunlarla birlikte de vücutta iyot eksikliğinde bir takım belirtiler ortaya çıkar. Vücut aslında anlayabilmemiz için bazı sinyaller verir. Bu belirtilerin de dikkate alınması önemlidir.

 

İyot Nedir?

İyot, en genel tanımıyla bazı besin kaynaklarında doğal olarak bulunan fakat vücudun kendisinin üretemediği bir element türüdür. Vücudumuzda özellikle trioid hormonlarında yer alan tiroksin maddesi çok değerlidir. İyot da bu hormonların düzenli protein sentezlemesinde önemli rol oynar. Ayrıca diğer yandan gebelik döneminde de anne karnındaki bebeğe sağladığı faydalar yadsınamaz seviyededir. Bebeklerin iskelet ve merkezi sinir sistemi yapısında kapsayıcı bir öneme sahiptir.

 

İyot Eksikliği Belirtileri

İyot eksikliğini tetikleyen birçok farklı etken vardır. Bunlardan belki de en belirgin olanı yaşanılan coğrafyanın toprak yapısıdır. Günümüzde dünyadaki bazı bölgelerin toprak yapılarında az miktarda iyot elementi olduğu için burada yaşayan toplumlarda yüksek derecede iyot eksikliği gözlemlenir. Ancak ülkemiz gibi zengin iyot çeşitliliğine sahip coğrafyalarda ise bu durum daha az seyirdedir. Peki vücutta iyot eksikliği belirtileri nelerdir? Bu konuyu birkaç başlık altında belirtmek mümkün…

• Vücutta beklenmedik şekilde yorgunluk belirtileri
• Saçlarda görünür şekilde seyrelme
• Öğrenmede güçlük, belirgin şekilde unutkanlık problemleri
• Sürekli üşüme durumu, ısınamama
• Beklenmedik kilo artışı
• Büyümüş tiroid bezi ve boyun önünde şişlik
• Ciltte kuruma ve dökülme
• Kalp ritminin yavaşlamaya başlaması
• Vücutta enerji düşüklüğü
• Adet dönemlerinin daha sancılı geçmeye başlaması ve adette düzensizlik
• Gebelikle ilişkili sorunlar

Yukarıda sıraladığımız belirtilerden birkaçı bile var ise mutlaka bir hekimden yardım almak da fayda vardır. Çünkü unutulmamalıdır ki her sağlık sorununda olduğu gibi iyot yetersizliğinde de erken teşhis çok önemlidir. Erken tanı, tedavi sürecini pozitif yönde etkiler.

 

İyot Eksikliği Testi Nasıl Yapılır?

Yetişkinlerde iyot eksikliği hemen belirti göstermez. Belirti gösterse bile kişi bunu günlük rahatsızlıklar olarak algılayıp önemsemeyebilir. Çoğunlukla da kolay kolay hekime danışma gereği duymaz. Ancak semptomlar sürekli hâle geldiğinde dikkate alınmaya başlar. O sebeple de iyot eksikliği ancak fiziki bir muayene ile anlaşılabilir.

Hekim muayenesinden sonra iyot durumunu sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek için idrarda iyot atılımına ve idrarda iyot düzeyine bakılır. Çünkü idrar, bir bireydeki iyot oranının en iyi anlaşabileceği vücut sıvısıdır. Test sonucunda idrarda çıkan iyot seviyesine bakılır. Eğer bu seviye 50 ug/L seviyesinin altında ise iyot yetersizliği olarak kabul edilir. Ancak 100 ila 200 ug/L arasındaki değerler yeterli seviye olarak kabul görür.

 

Günümüzde iyot eksikliği için uygulanan idrar testleri hemen hemen tüm devlet hastanelerinde bulmak mümkün. Üstelik bu sağlık uygulaması SGK kapsamına da girmektedir. Öte yandan idrar testi yaptırmak isteyenler için özel sağlık kuruluşları da hizmet vermektedir. Burada dikkat edilmesi gereken konu eğer az da olsa birey kendi bünyesinde iyot eksikliği belirtileri hissediyorsa, vakit kaybetmeden mutlaka bir sağlık kuruluşuna gitmesi gerektiğidir.

 

İyot Eksikliği Kaynaklı Oluşabilen Hastalıklar Nelerdir?

Yetersiz iyot alımı birçok rahatsızlığı da beraberinde getirmektedir. Ciddi rahatsızlıklara da sebep olabilen iyot eksikliği belirtileri mutlaka dikkate alınmalıdır. Yetersiz iyot alımı tiroid bezinin büyümesine, yetersiz tiroid hormonu üretimine neden olabilmektedir. İyot eksikliği kolay kolay belirti vermeyen bir olgu olduğu için hipotiroidiye sebep olur ise; yorgunluk ile birlikte sürekli hâle gelen halsizlik, ciltte kuruma ve derinin pul pul dökülmesi, saçlarda seyrelme ve dökülme, sürekli üşüme, adet düzensizliği ve adet dönemlerinde sancı, beklenmedik ani kilo alımı, konsantre olamama ve buna bağlı ciddi unutkanlıklar, depresyon hali, ruhsal dengesizlik durumu, daha ilerleyen boyutta da kalp ve akciğer yetersizliği gibi ciddi sorunlara da yol açabilmektedir.

 

İyot yetersizliğine bağlı guatr hastalığı da toplumumuzda oldukça yaygındır. Ayrıca gebelik döneminde de iyot eksikliği hem anne hem de bebek için ciddi sorunlar yaratabilmektedir. Gebelikte iyot eksikliği düşüklere, erken doğuma, bebeğin ölü doğmasına, çocukta ileri dönemde cücelik görülmesine, hatta felç durumuna bile sebep olabilir. Tüm bu sebeplerde dikkate alındığında anne karnında iyot eksikliğine özellikle önem vermek gerekir.

Tuz kullanımının eksikliği ciddi problemlere sebep olduğu gibi fazla tüketimi de kötü sonuçlar doğurabilir. Özellikle hipertansiyon hastalarının çok dikkat etmesi gereken bir durumdur. Hipertansiyonu tetikleyen aşırı tuz tüketimi böbrek, kalp damar hastalıklarına ve beyin hasarına neden olabilmektedir.

 

İyot Eksikliğinde Ne Yapmalı?

İyot eksikliğinde özellikle beslenmemize dikkat etmemiz gerekir. Vücut yeterli iyot düzeyine erişemediği için vücutta tuz oranını arttırıcı besinler tüketilmesi gerekir. Bu ürünler arasında özellikle deniz ürünleri yüksek iyot içerdiği için haftada bir defa mutlaka tüketilmeli, deniz ürünlerine ağırlık verilmelidir. Deniz ürünlerinin yanı sıra süt ve süt ürünleri de iyot içerir. Et tüketimi de vücuttaki tuz oranını arttırmaktadır.

İyot eksikliği durumlarında yukarıda sıraladığımız besinlere ağırlık vermeli sebze tüketimini biraz yavaşlatmalıyız. Çünkü bazı sebzeler troit bezine iyot taşınmasını engelleyebilmektedir. Beslenme iyot eksikliğinde en önemli husustur. Beslenmeye dikkat ettikten sonra bazı durumlarda iyot eksikliği devam edebilmektedir. Böyle durumlarda gereken tetkikler yapılmalı ve uygun tedavi yöntemi uygulanmalıdır. Hekiminiz tavsiyesiyle günlük 150 mcg’yi aşmayacak şekilde ilaç takviyesi yapılabilir. Miktar ve doz yapılan tahlil sonrasında hekim kontrolünde belirlenir.

Hamilelerde de doktorun belirlediği ölçülerde iyot takviyesi yapılabilmektedir. Gebelikte müdahale edilmeyen iyot eksiklikleri ciddi sorunlara yol açtığı için anne ve bebek için özellikle dikkat edilmesi gereken bir dönemdir.

 

İyot Eksikliği İçin Hangi Besinler Tüketilmeli?

İyot bakımından zengin içerikli besinler tüketilmesine dikkat edilmesi gerekir. İyot eksikliği yaşayan hastaların tüketebileceği besinleri şöyle sıralayabiliriz:

• İyotlu Tuz: Tüketmemiz gereken en önemli besin tabii ki iyotlu tuzdur. İyotlu tercih edeceğiniz tuzdan günlük en az 2 gr tüketmeniz faydalı olacaktır. Ve mutlaka iyotlu tuz kullanımı alışkanlık haline getirilmelidir.
• Peynir: Süt ürünleri en iyi iyot ihtiyacınızı karşılayan besinler arasındadır. Özellikle süzme peynir iyot ihtiyacınızı sağlamak açısından oldukça destekleyicidir.
• Yumurta: Günlük tüketeceğiniz bir yumurta bile tuz ihtiyacınızın yüzde on beşini sağlar. Özellikle tüketeceğiniz kısım yumurtanın sarısı olmalıdır.
• Morina Balığı: Deniz ürünleri en yüksek iyot ihtiyacını sağlayan besindir. Kalorisi düşük olmasına rağmen iyot açısından oldukça zengin olan morina balığı günlük istenilen iyot ihtiyacınızın ortalama yüzde ellisini karşılar.
• Deniz Börülcesi: Severek tükettiğimiz deniz börülcesi de yetişme yerinin yapısı dikkate alındığında iyot içeriği yüksek besinler arasında sıralanabilir. Sağlıklı besin içeriği ile de sofralarınızda sürekli yer almalıdır.
• Süt: En yüksek iyot oranına sahip süt günlük ihtiyacınızın neredeyse tamamını karşılayabilir. Bir bardak tükettiğiniz inek sütünde yaklaşık olarak yüzde altmış ile yüz on aralığında iyot ihtiyacı karşılanabilmektedir. Hem kemiklerimiz içinde tüketimi önemli olan süt günde en az bir bardak tüketilmelidir.
• Karides: Balık ailesinden olan karidesin de küçük miktar tüketimi bile yüksek iyot ihtiyacınızı sağlamaya yetmektedir.

Bu içerik de ilginizi çekebilir:Procsin Güneş Kremi İnceleme: Abartıldığı Kadar Var mı?