Yazıda Neler Var?
Tütün bitkisinde bulunan organik bir bileşik olan nikotin, oldukça bağımlılık yapar ve eğlence amaçlı kullanıldığında birçok sağlık riski ve sorunuyla ilişkilendirilir.
Nikotin bir bitki alkaloididir, yani nitrojen içeren ve doğal olarak oluşan bir kimyasaldır. Ancak sentetik olarak da üretilebilir.
Nikotin ağırlıklı olarak tütün bitkisinde bulunsa da domates, patlıcan, patates ve yeşil biberde de bulunur. Ve hepsi itüzümü ailesine ait olsa da bu diğer bitkilerdeki nikotin miktarları, tütün bitkisindekinden çok daha düşüktür.
Nikotin tek başına kansere neden olmamasına veya aşırı derecede zararlı olmamasına rağmen yarattığı bağımlılık sonucu kullanım sıklığı sebebiyle insan vücudunu son derece zararlı etkilere maruz bırakır.
Tüm dünyada bir milyardan fazla tütün içicisi var.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, her yıl 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımına bağlı iken, 1 milyondan fazla kişi ise tütün ürünü kullanmadığı halde sigara dumanına maruz kalmaktan kaynaklanan hastalıklar nedeniyle hayatını kaybediyor.
Nikotin, eğlence amaçlı, tütün bağımlılığı tedavisi için ilaç olarak veya bir pestisit olarak kullanılabilir.
Eğlence Amaçlı Nikotin Tüketimi
Nikotin, ruh halini değiştiren ve zevk uyandıran etkileri nedeniyle eğlence amaçlı kullanılır ve son derece yaygındır. Sigara, bu amaç uğruna kullanılan en yaygın araç olsa da elektronik sigara, çiğneme tütünü, puro, enfiye ve pipo tütünü gibi alternatifleri de vardır.
Sürekli nikotin kullanımı beyinde uzun süreli değişikliklere yol açar. Tekrarlanan dopamin salınımı, beyne nikotin kullanmaya devam etmesini öğretir ve bu da bağımlılığa yol açar.
Nikotin kullanımı ve bağımlılığı birçok hastalığa, sakatlığa ve hatta ölüme neden olabilir. Nikotin bağımlılığının üstesinden gelmek oldukça zordur. Aktif sigara tüketicilerinin her yıl sadece %6’sı başarılı bir şekilde bu bağımlılıktan kurtulabilmektedir.
Tıbbi Amaçlı Nikotin Tüketimi
Nikotin, sigara bağımlılığının tedavisine yardımcı olmak için de kullanılır. Sigarayı aniden bırakmak, yoksunluk belirtileri olarak adlandırılan birçok ciddi etki ve istek yaşanmasına neden olabilir. Düşük dozda nikotin veren ürünler bazen bırakma sürecini kolaylaştırmak ve yoksunluk belirtilerini yönetmek için kullanılır.
Bu tedavi şekline nikotin replasman tedavisi (NRT) denir. NRT ürünleri, sigaradan daha az nikotin içerir ve sigaralarda tipik olarak bulunan zararlı kimyasalların çoğunu içermez.
Nikotin replasmanı yamalar, sakızlar, pastiller, inhalerler ve burun spreyleri şeklinde olabilir. Ağır sigara tiryakileri tıbbi olarak NRT ürünlerinin bir kombinasyonunu kullanmaya yönlendirilebilir. Sürekli kullanıldığında, NRT bir kişinin başarılı bir şekilde sigarayı bırakma şansını %50-70 oranında artırır.
Pestisit Amaçlı Nikotin Tüketimi
Doğal ortamda nikotin, tütün bitkilerini otçullardan korur. Nikotin yüzyıllardır bir insektisit olarak kullanılmaktadır, ancak bu şekilde kullanımı artık ciddi şekilde azalmıştır.
2014 yılında, Çevre Koruma Ajansı, nikotin pestisitlerinin Amerika Birleşik Devletleri’nde ticari olarak satılmasını ve Avrupa Birliği ülkelerinde kullanımını yasakladı. Bunun yerine, birçok pestisit ürününde neonikotinoid adı verilen kimyasallar kullanılmaya başlandı. Neonikotinoidler, nikotinden türetilir ve kimyasal olarak nikotine benzer. Bitki korumanın yanı sıra evcil hayvanlar için kene ve pire kontrolünde de kullanılırlar.
2018’de Avrupa Komisyonu, halk sağlığı endişeleri ve arılara yönelik potansiyel tehditler nedeniyle neonikotinoid pestisitlerinin dış mekanlarda kullanımını yasakladı.
Nikotin Tüketimi Yasal Mıdır?
Nikotin ve tütün ürünlerinin Amerika Birleşik Devletleri’nde 21 yaşın üzerindeki yetişkinlere satışı yasaldır. Aralık 2019’dan önce, ABD’de tütün ürünlerinin minimum satış yaşı 18 idi. Yasalar ve yaş kısıtlamaları değişiklik gösterse de nikotin ve tütün ürünleri dünyanın diğer birçok ülkesinde de hala yasaldır.
Nikotin Kullanımının Riskleri
Nikotin, kullanımının çoğu organ ve sistemde çok çeşitli sağlık riskleri vardır. Bazılarını şu şekilde listeleyebiliriz:
• Nikotin, sigara içenlerde bir tür kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan amfizem gelişimine katkıda bulunur.
- Potansiyel olarak kanserojendir. Kronik nikotin kullanımı akciğer kanserleri, gastrointestinal kanser, pankreas kanseri ve meme kanseri ile bağlantılıdır.
- Nikotin kullanımı peptik ülser hastalığı (PUD) ve gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) ile ilişkilidir.
- Nikotin kullanımı hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalık riskini artırır.
- Hamilelik sırasında nikotin kullanımı, komplikasyon olasılığını ve düşük ve ölü doğum gibi olumsuz sonuçları artırır.
- Anne karnında nikotine maruz kalan çocuklar, yaşamları boyunca sağlık sorunlarına daha yatkın olur. Bu sağlık sorunları onların endokrin, üreme, nörolojik, solunum ve kardiyovasküler sistemlerini etkiler.
- Nikotin kullanımı, düzensiz kalp atışı ile karakterize bir kardiyovasküler durum olan kardiyak aritmiye neden olabilir.
- Artan pıhtılaşma eğilimi, arter duvarında plak oluşumu olan ateroskleroz ve aort genişlemesi gibi kan dolaşımı problemlerine sebep olabilir.
- İnsülin ve insülin direnci düzeylerini artırarak diyabet riskine katkıda bulunur.
Nikotin Kullanımının Yan Etkileri
Nikotin tüketiminin hızlı olumsuz etkilerini, yani başlıca yan etkilerini listelersek:
- Karın ağrısı ve hazımsızlık
- İshal
- Ağız kuruluğu, mide bulantısı ve kusma
- Sonulumda güçlük
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Sırt ağrısı, göğüs ağrısı
- Kalp hızında ve basıncında artış, ritminde bozukluk
- Sinir
- Düzensiz uyku ve kabus görme
Nikotinin Faydaları
Hala araştırma aşamasında olsalar da uzun süreli kullanımda nikotinin bazı sağlık yararları olabileceği de belirtilir:
- Alzheimer, tourette sendromu, parkinson hastalığı ve ülseratif kolit gibi hastalıklara karşı koruma
- Artan uyanıklık, öfori ve rahatlama hissi
- Hafıza ve konsantrasyonda iyileşme
- Kaygıyı azaltan beta-endorfin düzeylerinin artması ve dolaylı olarak beynin zevk ve motivasyon alanlarında dopamin salınımı
- Kilo vermeye yardımcı
Nikotin Zehirlenmesi Nedir?
Nikotinin fazla miktarda tüketilmesi, nikotin zehirlenmesine sebep olabilir. Nikotin zehirlenmesi, ciddi nikotin miktarının kısa veya uzun sürede tüketilmesinden kaynaklanışına göre akut nikotin zehirlenmesi ya da kronik nikotin zehirlenmesi olarak gruplandırılır.
Nikotin zehirlenmesi oldukça ciddi bir durumdur ve her iki türünde de hastaların olabildiğince kısa sürede tıbbi müdahale alması gerekir.
Akut nikotin zehirlenmesinde, öncelikle hastanın artan tükürüğünün ya da eğer kusuyorsa mide içeriğinin solunum yoluna kaçmasını önlemeye yönelik tedbirler alınmalıdır. Ayrıca hasta acil olarak temiz hava almalıdır. Kusmayan hastalara 15 – 30 dakika aralıklarla su içirilmeli ve en kısa zamanda bir uzmana ulaştırılmalıdır. Ciltten emilim yoluyla yaşanan nikotin zehirlenmelerinde ise temas bölgesi derhal bol su ile yıkanmalıdır.
Yüksek dozlarda yaşanan nikotin zehirlenmelerinde kalp ritminde bozukluk, çırpınma nöbetleri, nefes darlığı ve solunumda yavaşlama ve hatta tamamen durma sonucu ölüm yaşanabilir.
Bir insanda nikotin zehirlenmesinden şüpheleniliyorsa, mümkün olan en kısa zamanda en yakın sağlık kurumuna başvurulmalı ve tıbbi tedavi alınmalıdır.
Ne Kadar Nikotin Öldürür?
Bu sorunun cevabı olacak hiçbir geçerli tıbbi veri kayda geçmemiş olsa da biliniyor ki HIV, araç kazaları, cinayet, intihar, alkol bağımlılığı ve uyuşturucu kullanımına bağlı tüm ölümlerin toplamından daha fazla insan sigara nedeniyle ölmektedir.
Bu içerik de ilginizi çekebilir: Benexol B12 Nedir? Ne İçin Kullanılır? Kullanım Sıklığı ve Yan Etkileri
