Maya, Aztek ve İnka Medeniyetleri Hakkında Bilmeniz Gereken Bazı İlginç Detaylar
Yazıda Neler Var?
İnsanlık tarihi boyunca dünya üzerinde yüzlerce medeniyet yaşamış, binlerce uygarlık yaşayıp yok olmuştur. Bunlardan en bilinenleri Anadolu topraklarında da yaşamış olan Roma, Antik Yunan ve Sümerlerdir. Fakat bizim bugünkü konumuz onlar değil. Biz bugün bizden çok çok uzaklarda yaşamış ve yüzyıllardır medeniyetlerini kendilerine has şekilde yaşatmış, dünyaya birçok eşsiz mimari eser bırakmış uygarlıklardan bahsedeceğiz. Onlar Amerika kıtasının ilk medeniyetleri arasında yer alan Maya, Aztek ve İnka medeniyetleridir.
Bu üç medeniyet yaşayış şekilleriyle dünyanın geri kalanından aykırı bir şekilde yaşamaktalardı. İnka medeniyeti Güney Amerika’da , Maya ve Aztek medeniyetleri ise Orta Amerika’da yaşamış ve tarihe iz bırakmış medeniyetledir. Bugün hala bu medeniyetlerin bıraktığı mirası Peru, Bolivya, Meksika ve Ekvador’da görebilmekteyiz. Bu medeniyetler şu anda hayatta olmasalar da geride bıraktıklarıyla tarihin farklı noktalarını aydınlatmaktalar ve dünyaya hala o eşsiz kültürlerini tanıtmaktalar. Bu yüzden bizlere büyük bir kültür mirası ve üzerinde konuşacak birçok ilginç hikaye bıraktı. Gelin şimdi bu medeniyetleri ayrı ayrı inceleyim.
Mayalar
Maya uygarlığının kuruluşu MÖ 2000’li yıllara dayanıyor. 1519’daki İspanyol fethine kadar yaklaşık 3000 yıl boyunca, şu anda Guatemala, Honduras, Belize ve Meksika’nın bulunduğu bölgelerde yaşamlarını sürdürmüşler. Tüm uygarlık, krallar ve rahipler tarafından yönetilen şehir devletlerinden oluşmaktaydı. Bunlardan en ünlüleri günümüzde de ünlü turistik yerlerden olan Palenque, Uxmal ve Chichen Itza’dır. Antik Mısırlılara benzer fakat farklı amaçlarla piramitler inşa etmişlerdir. Bu piramitleri tanrıları için tapınak olarak kireçtaşlarından yapmışlardır. Din kültürlerinin en önemli parçasıydı ve medeniyette yer alan her insan buna göre yaşamaktaydı. Bu yüzden onlar, bu geniş basamaklı piramitleri insanlar dahil olmak üzere birçok canlının tanrılara kurban edilmesi için kullandılar. Ayrıca Mayalar astronomiye çok ilgiliydi. Ay, güneş ve Venüs’ün konumlarını tam olarak hesaplayabilmişlerdir.
Yıldızları gözlemle konusunda o kadar iyilermiş ki o dönemin en doğru takvimlerinden birini bulmuşlar. Hatta bu takvim ünlü filmlere konu olan ve 2012 yılında son bulan o meşhur takvimdir. Neyse ki öyle bir şey olmadı. MÖ 300’lü yıllarda bir yazı dili geliştirdiler. Bu yazı dili yine Antik Mısırlılarınkine benzer resimli bir dildi ve yaklaşık 800 farklı karakterden oluşmaktaydı. Maya medeniyeti İspanyolların fethi nedeniyle son bulsa da halen daha soylarını devam ettirmekteler. Şu anda dünyada 6 milyonu aşkın Maya yaşadığı bilinmekte.
Aztekler
Aztekler, savaşçılıklarıyla ve tanrılara sundukları kurbanlarıyla nam salmış bir medeniyettir. Mayalara benzer şekilde şehir devletlerinden oluşmuşlar ve onların doğusunda yaşamışlardır. Bunlardan en ünlüleri Tlacopan, Tenochtitlan ve Texcoco’dur. Hatta Tenochtitlan şu anda Meksika’nın başkenti olan Mexico City’nin tam olarak bulunduğu yerde kurulmuştur. Aztekler mimari alanda gelişmişti. Devasa tapınaklar, tüm şehirleri birbirine bağlayan su kemerleri, yollar, barajlar, kanallar ve geçitler inşa ettiler. Bu yollar sayesinde binlerce kilometreyi ticaret yapmak için kolayca geçtiler. Ayrıca Aztekler eğitim alanında da ileriydi.
Yazılı bir dilleri vardı ve statüsü ne olursa olsun medeniyetteki her çocuk okula gidebiliyordu. Mayalara benzer şekilde astronomide ve yıldız haritalamasında ustalaştılar. Hatta Mayaların takvimini kendilerine göre uyarladılar. Bu takvimi dini ve tutma takvimi olarak ikiye ayırdılar. Din onlar için çok önemliydi. Güneş tanrısı Huitzilopochtli ve gökyüzü tanrısı Quetzalcoatl gibi birçok tanrıya inan Aztekler çok tanrılı bir dine sahiplerdi. Bu uğurda barışı ve huzuru korumak, felaketlerden korunmak için birçok insanı kurban ettiler. İspanyolların fethi ve onların getirdiği çiçek hastalığı nedeniyle 1521 yılında yıkıldılar fakat soylarını devam ettirebildiler. Şu anda Meksika’da 1 milyondan fazla Aztek yaşamakta.
İnkalar
İnkalar, Maya ve Azteklerin aksine Orta Amerika’da değil Güney Amerika’da var olmuş bir medeniyettir. Şu anda Ekvador, Peru, Bolivya ve Kuzey Şili’nin bulunduğu topraklarda yayılmış, Mayalar ve Aztekler gibi İspanyollar sömürgeciler tarafından ortadan kaldırılmıştır. And Dağları’nın engebeli yamaçlarında, yüksek düzlüklerinde, kıyı çöllerinde ve Amazon ormanlarında yaşamış bu uygarlığın en yüksek döneminde 10 milyonu aşkın bir nüfusu vardı. Cuzco, Ollantaytambo ve en ünlüsü Machu Picchu adlarında birçok şehir kurmuşlardı. Bu şehirlerin kalıntıları halen daha bu dağların yamaçlarında meraklı gezginleri beklemektedir.
İnkalar dağlarda yaşıyorlardı fakat mimari ve mühendislik alanında çok büyük bir yol katetmişlerdi. Dağların içinden şehirleri birbirine bağlayan tünel yollar, su kemerleri, yamaçları birbirine bağlayan asma köprüler ve daha birçok devasa saraylar, tapınaklar ve tahkimatlar inşa ettiler. Fakat bu gelişmişliğin yanında bir yazı sistemleri yoktu. Sadece Quipu adında düğümlü renkli dizeler sistemi kullanarak belli başlı olayların ve işlemlerin kayıtlarını tutabildiler. Din, İnka kültürünün önemli bir parçasıydı.
Maya ve Aztek gibi çok tanrılı bir dine inanıyorlardı. En büyük tanrıları güneş tanrısı Inti’ydi ve krallarının onun soyundan geldiğine inanıyorlardı. 1532 yılında İspanyollar tarafından bu uygarlığa son verildi fakat Maya ver Aztekler gibi soylarını devam ettirebildiler. İnkalar, şu anda Peru halkının %45’ini oluşturuyor.
Bu içerik de ilginizi çekebilir:Saçkıran Nedir, Nasıl Tedavi Edilir? Belirtileri Nelerdir? Bulaşıcı mı?
