Kan Bağışı Nasıl Yapılır? Kan Verene Faydaları Nelerdir? Kan Bağışı ile ilgili Merak Edilenler

Kan, en temel yaşam kaynağıdır ve yetişkin bir insan vücudunda ortalama 5-6 litre kan bulunmalıdır. Hamilelik ve doğum sırasında komplikasyon yaşayan kadınlar, sıtma veya yetersiz beslenmeden kaynaklanan şiddetli anemisi olanlar, kaza mağdurları ve kanser hastaları gibi insanların vücudunda azalan oranın tedarik edilmesi gerekir. Kan bağışı, sosyal bir sorumluluktur ve gönüllülük esasında yapılır. 

Kullanımdan önce yalnızca sınırlı bir süre saklanabileceği için düzenli kan tedarikine sürekli bir ihtiyaç vardır. Sağlıklı bireyler tarafından yılda bir- iki kez verilecek kan, birçok insana yaşam umudu olabilir.  Kan, verilebilecek en değerli armağandır!  

Kan Bağışı Nasıl Yapılır? 

Duyarlı ve gönüllü insanlar, özel hastaneler, sosyal güvenlik kuruluşları ve kan alma merkezlerine giderek kolaylıkla kan bağışında bulunabilir.  

18-65 yaş aralığında, en az 50 kg ve elbette en önemlisi sağlık problemi olmayan bir kişi, tek seferde en fazla yarım litre kan bağışlayabilir. Bu kendi vücudundaki kan oranın %8-%9’una denk gelir. 

Kadınlar 3 ayda bir, erkekler ise iki ayda bir kan bağışında bulunabilir. Hücrelerin kendini toplaması yaklaşık 2 ay sürer. Yani periyodik olarak kan vermek zararlı değildir. Aksine, faydaları olduğunu söylenir.  

Öncelikle parmaktan alınan kan ile kan grubu ve hemoglobin miktarı belirlenir ve tansiyon ölçülerek gerekli kontroller sağlanır. Değerlerde bir anormallik görülmezse kan verilebilir ve çeşitli durumlarda kullanılmak üzere uygun koşullarda korunur. 

Kan Bağışının Kan Veren İçin Faydaları 

Yukarıda kan bağışı yapmanın öneminden kısaca bahsetmeye çalıştık. Aslında en basit ifadeyle ‘kan, hayat kurtarır’!  Ancak yapılan araştırmalar gösteriyor ki kan bağışı donör için de faydalıdır. Düzenlemenin bu tarafını sık sık duymasak da kan vermenin bir sonucu olarak ortaya çıkan çeşitli sağlık avantajları bulunmaktadır: 

• Kan vermek olası sağlık sorunlarını ortaya çıkarabilir 

Kan bağışında bulunan birinin AIDS, sifiliz, hepatit B ve C gibi herhangi bir hastalığının olup olmadığı ortaya çıkacaktır. 

Doktora gitmekle aynı şey olmasa da kan bağışlamak ayrıca kardiyovasküler sağlığınızı takip etmenin de bir yolu olabilir. Kan alımından önce birisinin nabzınızı, kan basıncınızı, vücut ısınızı, hemoglobininizi ve daha fazlasını kontrol edeceği mini bir fizik muayene alacaksınız. Bu bazen bilmediğiniz konulara ışık tutabilir. 

Kanınızdaki demir miktarı çok düşükse, klinik size söyler ve kanınızı almaz. Ayrıca fark ettikleri diğer kan sorunları hakkında veya olağandışı bir şey gördüklerinde de sizi bilgilendireceklerdir. Böylece kan bağışı, bir sağlık sorununu yaşamı tehdit edici hale gelmeden önce tespit etmenin anahtarı olabilir. 

• Kan vermek zararlı demir depolarını azaltabilir 

Hemokromatoz, aşırı demir yüklenmesine neden olan ve Mayo Clinic tarafından genetik olarak etiketlenen bir hastalıktır. 

Uzmanlar, vücudun ekstra demir depolarını azaltmanın bir yolu olarak kan bağışını önerir ve kanlarında aşırı demir bulunan hastalar için flebotomi (veya kan bağışı) yoluyla kırmızı kan hücrelerinin çıkarılmasının tercih edilen tedavi olduğunu belirtir. 

• Kan vermek kalp krizi geçirme riskinizi azaltabilir 

Amerikan Epidemiyoloji Dergisi tarafından yürütülen bir araştırmaya göre, yılda en az bir kez kan bağışı yapmak kalp krizi riskinizi yüzde 88 oranında azaltabilir! Uzmanlar, bunun yine demir sorunuyla ilgili olduğunu söylüyor.  

Kanda bulunan yüksek düzeydeki demir, kan damarlarınızı daraltır ve kalp krizi riskini arttırır. Kan bağışı yaparak bu ekstra demir birikintilerini tüketmek, damarlarınıza daha fazla çalışma alanı sağlar. 

• Kan vermek kansere yakalanma riskinizi azaltabilir 

Tamamen sağlıklı bir insanda, kan vermek ile kanser riskinin azalması arasındaki bağlantı zayıftır. Ancak araştırmalar, biri hemokromatoz olan farklı hastalıklardan mustarip kan bağışçıları için kanser riskinin azalmasını desteklemektedir. 

Ulusal Kanser Enstitüsü Dergisi tarafından yayınlanan bir araştırmada, kan alma işlemi daha düşük kanser riski ve ölüm oranı ile ilişkili bir demir azaltma yöntemi olarak kaydedildi. Çalışma, Mayo Clinic’in yaygın bir dolaşım problemi olarak tanımladığı periferik arter hastalığından (PAD) etkilenen hastalara odaklandı. Düzenli olarak kan bağışı yapan PAD hastalarının, vermeyenlere göre kansere yakalanma riski daha düşüktü. 

• Kan vermek karaciğerinizin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir 

Aşırı demir yüklenmesinin bir başka tehlikesi de karaciğer sağlığını etkilemesidir. Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi, “Son yıllarda, metabolik sendromun hepatik ifadesi olan alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD), salgın oranlarına ulaştı” diyor. 

Araştırmalar çok fazla demiri NAFLD, Hepatit C ve diğer karaciğer hastalıkları ve enfeksiyonları ile ilişkilendirmiştir. Bu sorunlara yol açan birçok başka faktör olsa da kan bağışı bu demir depolarının bir kısmını rahatlatmaya ve karaciğerinizde ekstra sorunlardan kaçınmaya yardımcı olabilir. 

• Kan vermek zihinsel durumunuza yardımcı olabilir 

Kan bağışının çeşitli fiziksel faydalarının yanı sıra güçlü psikolojik etkileri de bulunur. Kan bağışı, bir yerde birinin (veya birden fazla kişinin) umutsuzca ihtiyaç duydukları yardımı alacağı anlamına gelir. 

Özellikle düzenli olarak kan bağışı yapmayı, gönüllü çalışmaya benzetilebiliniz. İhtiyacı olan yabancılara yardım etmek için zamanınızı ve kanınızı veriyorsunuz. Her seferinde başka bir kan merkezine giderseniz, kendilerini hayat kurtarmaya adayan çeşitli personelle tanışacaksınız. Bu tür düzenli, özgecil etkileşimin büyük psikolojik faydaları vardır. Bir başkası için iyi bir şey yapmak için konfor alanını terk etmek en iyi şekilde teşvik edicidir. Gönüllülüğün mutluluk üzerinde olumlu etkileri olduğu ispatlanmıştır. Ayrıca depresyon ve yalnızlık riskini de azaltır. 

Özetle, başkalarına yardım ettiğinizi bilmenin psikolojik sağlık faydaları, fiziksel sağlık yararları kadar etkilidir. Kolunuzu sıvayıp o koltuğa oturduğunuzda, bir fark yarattığınızı bilirsiniz ve bu sizi iyi hissettirir! 

Kan Bağışı ile ilgili Merak Edilen Bazı Sorular…

• Kan bağışı için aç mı tok mu olmalı?

Kan bağışı, aşina olduğumuz kan testleri ile karıştırılmamalı. Normal şartlarda tıbbi bir tetkik için hastaneye başvurduğumuzda aç olarak gelmemiz tembih edilir. Fakat kan başında durum tersidir. Aksine kan vermeden önce tok, kaliteli bir uyku almış ve dinç olmamız gerekmektedir.

• Kan bağışından önce sigara içilir mi?

Kan bağışı gönüllüsü olmak için sigara kullanımı engel teşkil etmemektedir. Fakat kan alma işleminden 2 saat önce ve mümkünse 2 saat kadar sonrasında da sigara tüketiminde bulunulmaması tavsiye edilir.

• Kan bağışından önce alkol alınır mı?

Kan bağışı ile birlikte vücutta telefi edilebilir bir sıvı kaybı yaşanır. Alkol tüketimi de vücutta sıvı kaybının yaşanmasına neden olur. Bu sebeple alkol kullanımından ancak 24 saat geçtikten sonra kan bağışında bulunulabilir.

• Kan verince banyo yapılır mı?

Kan verdikten sonra sıcaklığı aşırı yüksek alanlarda bulunmak riskli olabilir. Banyo yaparken de sıcak suya maruz kalma durumu söz konu olabileceğinden dolayı, banyo yapmadan önce kan bağışının üzerinden 5 saat geçmesi önerilir.

• Kan vermek için kan değeri kaç olmalı?

Kan bağışı sırasında, bağışta bulunan kişinin sağlında olumsuzluklara sebebiyet vermemek açısından bazı tetkikler gerçekleştirilir. Basit bir tabirle kişinin vücudunda bulunan kendisi için yeterli değilse kan bağışında bulunması sakıncalıdır. Bu durumda kadınlarda aranan değer 12,5 ile 16,5 g/dL arasında; erkeklerde ise 13,5 ile 18 g/dL arasında olmalıdır.

• Kan bağışı ve cinsellik…

Bağış için önemli noktalardan biri de cinselliktir. Çünkü cinsel yolla bulaşabilen pek çok hastalık bulunmaktadır ve bunlar kan yoluyla kişilere bulaşabilmektedir. Bu nedenle risk teşkil edebilecek kişilerin bağışta bulunması sakıncalıdır ve kabul edilmemektedir. Kızılay bünyesinde aktarılan brifinge göre;

Bir kez bile olsa erkek erkeğe cinsel ilişki yaşayanlardan, para karşılığı cinsel ilişkide bulunanlardan; son bir yılda bir kez bile olsa paralı seks yapanlardan veya partnerini değiştirenlerden kan bağışı risk teşkil edebileceği için kabul edilmemektedir.

Bu noktada cinsel geçmişinizi doğru şekilde paylaşmanız bilhassa korumasız (prezervatif kullanmadan) ilişki yaşamanız durumunda bunu belirtmeniz elzemdir. Zira AIDS başta olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklar; iyilik yapmak isterken büyük bir tehlikeye sebebiyet vermenize neden olabilir.

• Kan verdikten sonra ne yenilmeli?

Kan bağışının ardından kan şekerinde düşüş meydana gelebilir. Bu nedenle kan verme işleminin ardından ani hareketlerden kaçınmalı ve 20 dakika kadar dinlenmeli. Bununla beraber şekerli fakat sindirimi kolay yiyecekler tercih ederek, kan şekerindeki bu düşüşü minimalize edebilirsiniz. Meyve, meyve suyu, bisküvi, kek, meyveli yoğurt tercih edilebilir. Ayrıca gün içerisinde sıvı tüketimi arttırılmalıdır.

• Adetliyken kan verilir mi?

Kadınların regl iken kan bağışında bulunabilmesi için öncelikli olarak kan değerleri kontrol edilir. Adetliyken vücuttan zaten kan kaybı yaşanmakta olduğundan dolayı risk teşkil edebilmektir. Bu nedenle kan değerlerinde anormal bir değer gözlenmediği takdirde hekim önerisi doğrultusunda kan bağışında bulunabilirler. Acil durumlar dışında rutin bağış için regl döneminin dışında bir günün seçilmesi tavsiye edilir.

• Bir kan bağışı kaç kişiyi kurtarır?

Yaygın olan inanış verilen kanın tek bir kişiye gittiği ve tek bir kişinin hayatını kurtardığına yöneliktir. Halbuki verilen bir ünite kan tam 3 kişiye hayat olur. Bu da verdiğiniz kanı hayati olarak çok çok daha değerli kılar.

• Kızılay kan satıyor mu?

İnsan doku ve organlarının ticari amaca yönelik kullanımı asla söz konusu değildir ve suç teşkil etmektedir. Kan da insan vücudunun en değerli dokularından biridir ve bu nedenle kesinlikle ticari bir amaca alet edilemez. Kızılay kurumu dahil hiç bir kurum ya da kişi kan satamaz. Kan satışına yönelik herhangi bir girişime şahit olduğunuzda bu durumu Sağlık Bakanlığı’na bildirebilirsiniz.

• Kızılay “Kan Bağışı Ödülleri” nedir?

Kızılay kurumu, kan bağışında bulunan gönüllüleri onurlandırmak ve aynı zamanda da kan bağışına teşvik etmek için “Kan Bağışı Ödülleri” adı altında bir uygulamada bulunmaktadır. Belirli sayılarda bağışta bulunan kişilere madalya veya plaket taktim etmektedir. 10 bağışta bronz madalya, 25 bağışta gümüş madalya, 35 bağışta altın madalya; 45 bağışta ise plaket armağanında bulunulmaktadır.

Kan Bağışı Herkes İçin İyidir! 

Kan bağışının sağlığa faydaları oldukça fazladır ama elbette sürecin en önemli kısmı hayat kurtarmaya yardımcı olmaktır. Kan bağışlamak sizin için iyidir ve umutsuzca yardıma ihtiyacı olan tüm o insanlar için daha da iyidir! 

Bu içerik de ilginizi çekebilir: Nikotin Nedir? Faydaları Var mı? Bağımlılık Yapar mı?